صبح روز گذشته، مراسم نکوداشت چهلمین سالگرد تأسیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با حضور آیت‌الله احمد مروی، تولیت آستان قدس رضوی در تالار شیخ طبرسی(ره) این بنیاد برگزار شد. این مراسم همزمان با هفته پژوهش و با حضور دکتر عبدالحمید طالبی رئیس سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی، دکتر احد فرامرز قراملکی رئیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی و جمعی از چهره‌های برجسته فرهنگی، علمی و پژوهشی از حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها، به همراه پژوهشگران و محققان رشته‌های مختلف، همچنین کارکنان و پژوهشگران بنیاد و دیگر شخصیت‌های حوزوی، دانشگاهی و علمی برگزار شد.
قدردانی از بزرگان علمی و چهره‌های ماندگار مشهد و خراسان
تولیت آستان قدس رضوی در مراسم نکوداشت چهلمین سالگرد تأسیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی با تشکر از برگزارکنندگان، اقدام آنان را در قدردانی و تجلیل از شخصیت‌های علمی و تأثیرگذار در فعالیت‌های چندین ساله بنیاد، امری شایسته و قابل تحسین دانست.
آیت‌الله مروی در ادامه به شخصیت برجسته و علمی حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌اکبر الهی خراسانی، نخستین مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی اشاره کرد و او را به‌عنوان یک چهره ماندگار و فاخر در عرصه علمی و فرهنگی نام برد. وی افزود: این عالم بزرگوار که حدود ۳۰ سال در رأس بنیاد فعالیت کرد، با خدمات علمی و فرهنگی خود، آثار فاخر و ماندگاری برجا گذاشت. با نگاه به آثار تولید شده و فعالیت‌های ثمربخش ایشان، به‌وضوح دیده می‌شود مدیریت در دستان فردی عالم، فهیم، دلسوز و پرانرژی قرار داشته که در مدت زمان حضور خود در این بنیاد، تغییرات مثبتی را رقم زده است.
تولیت آستان قدس رضوی تأکید کرد: شایسته است تقدیر و تجلیل از چنین شخصیت‌های فرهیخته و چهره‌های ماندگاری، تنها به سطح آستان قدس رضوی مشهد و استان خراسان رضوی محدود نشود، بلکه حداقل در سطح ملی و کشوری نیز برگزار شود. این شخصیت‌های برجسته باید به‌عنوان الگوهای شایسته، به‌درستی به نسل جوان معرفی شوند تا مسیر علمی و فرهنگی آنان مورد توجه و پیروی قرار گیرد.
آیت‌الله مروی با اشاره به وجود چهره‌های برجسته علمی، فرهنگی، دانشگاهی و حوزوی در شهر مشهد و منطقه خراسان، بیان کرد: اگر مجموعه‌ای پژوهشی، علمی و فرهنگی مانند بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی با این اقدامات شایسته و تولید آثار فاخر و ماندگار علمی و پژوهشی، در مرکز کشور یا در شهر قم و سایر مراکز علمی بزرگ قرار داشت، قطعاً شناخته‌شده‌تر از حال حاضر بود و تأثیر بیشتری می‌گذاشت. اما نباید این فاصله جغرافیایی و دوری از مرکز کشور سبب شود معرفی و شناساندن صحیح و مؤثر چهره‌های فرهیخته علمی و فرهنگی، همچون مجموعه‌های علمی، دانشگاهی و حوزوی مشهد و منطقه خراسان، تحت‌الشعاع قرار گیرد. این مهم باید به‌گونه‌ای تحقق یابد که هیچ‌گونه سایه‌ای بر معرفی این نهادها و شخصیت‌ها افکنده نشود.
وی با اشاره به سابقه درخشان حوزه علمیه مشهد و مدارس حوزوی این شهر و تأکید بر معرفی و شناساندن صحیح مراکز علمی و فرهنگی باسابقه و چهره‌های فرهیخته ماندگار در سطح شهر مشهد افزود: اگر سابقه حوزه علمیه مشهد و مدارس علمیه این شهر به‌درستی بررسی شود، شاید تاریخچه و قدمت احداث و راه‌اندازی آن‌ها با فاصله زمانی یک یا دو قرن، به بعد از قدمت بارگاه مطهر حضرت رضا(ع) برسد. نمونه بارز این موضوع، احداث مدرسه پریزاد در کنار بارگاه مطهر رضوی و در جوار مسجد گوهرشاد در آن دوران بوده است که برای تدریس و تحصیل علوم دینی و حوزوی بر پا شد و این خود اشاره به قدمت حوزه مشهد و مدارس علمیه این شهر از حدود چند صد سال قبل تاکنون دارد.
تولیت آستان قدس رضوی همچنین با اشاره به جایگاه و خدمات علمی و شایسته مرحوم آیت‌الله واعظ زاده خراسانی(ره) اظهار کرد: ایشان ازجمله چهره‌های علمی و فرهنگی ناشناخته در سطح مشهد و استان خراسان و حتی جوامع و مراکز دانشگاهی و حوزوی بوده که منشأ خدمات پژوهشی و علمی گرانقدری در دوران حضور خود در مراکز دانشگاهی، حوزوی و علمی ازجمله در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی بوده‌اند.
وی با تأکید بر تلاش برای معرفی و تجلیل از شخصیت علمی و فرهیخته مرحوم آیت‌الله واعظ زاده بیان کرد: ایشان شخصیت جامع، کامل، به‌روز و حتی جلوتر از دوران و زمانه خود بود و آثار علمی ارزشمندی از ایشان به جا مانده که باید با تلاش جمعی نسبت به معرفی صحیح شخصیت و خدمات علمی ایشان به جامعه و به‌ویژه نسل جوان اقدام شود. در همین راستا ستادی تشکیل شده و امید می‌رود در سال آینده همایش و مراسم نکوداشت ایشان که همزمان با گرامیداشت صدمین سالگرد ولادت این چهره خدوم علمی و فرهنگی است، برگزار شود.
تأکید بر تولید آثار فاخر و اثرگذار در بنیاد پژوهش‌های اسلامی
تولیت آستان قدس رضوی در بخش دیگری از سخنان خود خطاب به رئیس، پژوهشگران و کارکنان بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس گفت: با توجه به انتساب این بنیاد به تشکیلات و مجموعه منتسب به بارگاه مطهر حضرت امام رضا(ع) و با توجه به قداست و حرمت این بارگاه مطهر، آنچه در فعالیت‌ها و کار این بنیاد باید بیش از همه مورد توجه قرار گیرد، تولید آثار فاخر و تأثیرگذار است، یعنی آثار و تولیدات ارزشمند و گرانقدری که سایر مجموعه‌ها و مراکز علمی، فرهنگی و پژوهشی کشور، به هر دلیل امکان و توانایی تولید آن را ندارند.
آیت‌الله مروی با تأکید بر اهمیت کیفیت بر کمیت در تولید آثار و تولیدات تصریح کرد: آنچه مهم است کیفیت آثار و تولیدات این مجموعه پژوهشی است و باید با توجه به شأن و جایگاه این بنیاد، تولیدات و آثار منتشر شده هم در شأن بنیاد پژوهش‌های اسلامی که خود منتسب به بارگاه مطهر رضوی است، باشد.
وی با بیان فرمایشی از رهبر فرزانه انقلاب در دیدار برخی از اساتید فلسفه حوزه علمیه قم تأکید کرد: رهبر حکیم انقلاب اسلامی در این دیدار به موضوع امتداد اجتماعی در علم فلسفه اشاره کردند و فرمودند «... فرق بین فلسفه ما در حوزه علمیه با فلسفه موجود در بین جوامع غربی این است که در غرب و در تمام سطوح مختلف زندگی و جامعه، این امتداد اجتماعی در زوایای مختلف زندگی مردم ادامه و جریان دارد، اما در ایران، امتداد فلسفه اسلامی تنها تا درون حوزه‌های علمیه است...». بر اساس همین فرمایش حکیمانه، بنیاد پژوهش‌های اسلامی هم باید به موضوع امتداد اجتماعی آثار و تولیدات خود در تمامی سطوح و در میان مخاطبان جامعه توجه جدی داشته باشد.
آیت‌الله مروی خاطرنشان کرد: توجه به مسئله زیارت و جنبه‌های مختلف آن، ازجمله زیارت در ادیان و مذاهب مختلف، تأثیرات و آثار زیارت، تاریخ و سابقه آن و موارد مشابه، به‌ویژه با توجه به حضور حدود ۳۰ میلیون زائر در حرم مطهر رضوی از سراسر ایران اسلامی و از کشورهای مختلف جهان، به عنوان یک جامعه مخاطب گسترده، از جمله موضوعات بسیار مهمی است که باید توسط این بنیاد به‌طور جدی مورد تحقیق و پژوهش قرار گیرد. این پژوهش‌ها باید به‌صورت علمی و متقن انجام شود تا به عمق و ابعاد اجتماعی زیارت پرداخته شود و در حقیقت، هدف این باشد زیارت به‌عنوان یک عمل متعالی و تأثیرگذار در میان نسل‌های مختلف ترویج یابد و از تبدیل آن به یک‌سری مناسک و آداب ظاهری جلوگیری شود. این مهم باید در پروژه‌ها و مطالعات علمی این بنیاد به‌طور جدی مدنظر قرار گیرد تا به شناخت و درک دقیق‌تری از معنای واقعی و عمیق زیارت دست یابیم.
تولیت حرم مطهر رضوی با اشاره به هجمه‌ها و فعالیت‌های تبلیغاتی گسترده دشمنان علیه معنویت و جریان‌های مذهبی و دینی، اظهار کرد: هدف اصلی این حملات و تبلیغات، ایجاد یأس و ناامیدی در مردم، به‌ویژه نسل جوان و خانواده‌ها از توجه به ساحت مقدس ائمه اطهار(ع)، زیارت و معنویت است. دشمنان سعی دارند با ترویج بدبینی و ایجاد شک و تردید در دل‌های مردم، آنان را از مسیر اهل‌بیت(ع) و آموزه‌های معنوی دور کنند. در این راستا، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی باید با عمق بخشیدن به موضوع زیارت، تولید آثار علمی و فاخر و با تأکید بر نقش اجتماعی زیارت در سطوح مختلف جامعه، به مقابله با این جریان‌ها بپردازد و با اقدامات مؤثر، گام‌های اساسی در راستای تقویت معنویت و ارتباط مردم با اهل بیت(ع) بردارد.
جذب نیروهای پویا و فعال و پرهیز از نگاه جناحی
تولیت آستان قدس رضوی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به جذب بهترین محققان و پژوهشگران در این مجموعه علمی و فرهنگی، تصریح کرد: یک‌سری اصول و قواعد و چارچوب‌هایی از نظر شرعی و قانونی به عنوان پایه و اساس کار مطرح است که باید رعایت شود، اما در جذب محققان و پژوهشگران برتر و شایسته و در انجام فعالیت‌های این بنیاد، نباید نگاه جناحی، حزبی و گروهی خاصی حاکم شود.
وی با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم(ص) در طلب علم و دانش حتی در دورترین نقاط دنیا و از افراد غیرمسلمان، اظهار کرد: برای انجام فعالیت‌های علمی، تحقیقاتی و پژوهشی و با رعایت اصول و چارچوب شرعی و قانونی لازم، میدان کار در این بنیاد را برای فعالیت همه محققان و پژوهشگران گوناگون باز کنید و انجام کار علمی و تحقیقاتی را محدود به قشر و گروه خاصی نکنید.
آیت‌الله مروی با اشاره به وجود حدود ۱۰۰ هزار نسخه خطی ارزشمند در مجموعه نسخ خطی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، یادآور شد: بسیاری از محققان، علما و اندیشمندان در ادوار و اعصار گوناگون به کار طاقت‌فرسای تألیف و نوشتن این آثار ارزشمند خطی همت گماشته‌اند و ما باید تلاش کنیم این آثار گرانسنگ و تراث ارزشمند شیعه، در مخزن‌ها باقی نمانند و نباید تنها به دادن آمار و اطلاعات ارقام وعددی و... در این زمینه بسنده کنیم.
وی افزود: به عبارت دیگر، ما در مجموعه کتابخانه آستان قدس، انباردار نیستیم بلکه باید مسیر صحیح را برای استفاده محققان و پژوهشگران از این آثار و تراث ارزشمند شیعه باز کنیم، ضمن اینکه از مجموعه بنیاد پژوهش‌های اسلامی هم انتظار می‌رود با توجه به وجود این آثار گرانسنگ خطی، نسبت به تولید آثار پژوهشی و تحقیقاتی مناسب و مرتبط با مفاهیم و موضوعات این کتاب‌ها، اقدام کند.
تولیت آستان قدس رضوی با تأکید بر اهمیت توجه به شرایط زمانه و نیازهای نسل نو و جوان کشور و همچنین بررسی نگرش‌ها و دیدگاه‌های مخاطبان مختلف، گفت: قرآن کریم کتابی است که به‌طور دقیق دارای لایه‌ها و معانی متعدد است و از سوی پروردگار متعال برای تمام انسان‌ها و در تمامی دوران‌ها نازل شده است. همان‌طور که باید از قرآن برای پاسخ به نیازهای امروز بشریت بهره برد، حضرات معصومین و ائمه اطهار(ع) نیز قرآن ناطق هستند. سنت، سیره و زندگی این بزرگواران مملو از نکات معنوی و آموزنده‌ای است که برای تمامی انسان‌ها و به‌ویژه نسل جوان، سرشار از پندها و راهکارهای ارزشمند است. به اعتقاد من، باید هر پنج یا ۱۰ سال یک‌بار، آثار پژوهشی جدید و معتبر، مطابق با نیازهای روز جامعه و متناسب با نگرش، ادبیات، احساسات و سلایق نسل نو منتشر شود. این مسئله باید در اولویت فعالیت‌های بنیاد پژوهش‌های اسلامی قرار گیرد و به‌طور جدی در راستای تولید و انتشار آثار علمی و فرهنگی که نیازهای معنوی و فکری نسل جوان را پاسخ دهد، پیگیری شود.
آیت‌الله مروی در بخش دیگری از سخنان خود و در خطاب به رئیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی تأکید کرد: با قدردانی و ارج نهادن به تلاش‌ها و اقدامات پیشکسوتان و نیروهای ارزشمند و باتجربه‌ای که سال‌ها در این مجموعه پژوهشی زحمت کشیده‌اند، تأکید می‌کنم یک مجموعه علمی و پژوهشی باید همواره پویا، زنده و خلاق باشد. در این راستا، بدون هیچ‌گونه تعارف و ملاحظه‌ای، ضروری است نیروهایی با ویژگی‌های خلاقیت، ابتکار، نوآوری، نشاط و فعالیت بالا جذب و در مجموعه گمارده شوند. همچنین این نیروها باید دارای سعه صدر، آمادگی برای مشارکت در مباحثات علمی و پژوهشی و توان و همت فراوان باشند تا این بنیاد همچنان در مسیر رشد و پیشرفت گام بردارد و بتواند به نحو مطلوب در راستای اهداف علمی و فرهنگی خود عمل کند.
تولیت آستان قدس رضوی در پایان سخنان خود ضمن آرزوی توفیق برای پژوهشگران و کارکنان بنیاد پژوهش‌های اسلامی، تأکید کرد: هرچند سیاست استقلال مالی این بنیاد و تلاش برای خودکفایی در تأمین منابع مالی و عدم وابستگی به بودجه و کمک‌های مالی آستان قدس، قابل تقدیر و ارزشمند است اما آنچه در اولویت قرار دارد و ما از فعالیت‌های این بنیاد انتظار داریم، تولید آثار علمی و پژوهشی با کیفیت بالا، فاخر و ماندگار است که در سطح جامعه تأثیرگذار باشد و متناسب با شأن و جایگاه رفیع و برجسته تشکیلاتی که به بارگاه مطهر امام رضا(ع) مرتبط است، قرار گیرد.
بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی؛ از تأسیس تا افق‌های نوین علمی و فرهنگی
رئیس بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در ابتدای مراسم به تشریح روند تأسیس این بنیاد و اقدامات انجام‌شده در دهه‌های گذشته پرداخت. دکتر احد فرامرز قراملکی گفت: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در سال ۱۳۶۳ با همت مرحوم آیت‌الله واعظ طبسی(ره) تأسیس شد و در دوران پس از انقلاب اسلامی، به‌ویژه در پی انقلاب فرهنگی، تأسیس این مرکز پژوهشی ضروری به نظر می‌رسید. وی به مأموریت‌های بنیاد نیز اشاره کرده و افزود: یکی از اهداف بنیاد، انجام پژوهش‌های کلانی بود که در آن دوران، نهادهای علمی و فرهنگی دیگر قادر به انجام آن نبودند. از جمله این فعالیت‌ها، تدوین دایرة‌المعارف‌های بزرگ مانند «المعجم فی فقه القرآن و سر بلاغه» است که بزرگ‌ترین دایرة‌المعارف واژگانی قرآن در تاریخ تمدن اسلامی به شمار می‌آید.
دکتر فرامرز قراملکی به ارتقای بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی به پژوهشگاه رسمی اشاره کرد و افزود: با ابلاغ شورای عالی انقلاب فرهنگی، این بنیاد به پژوهشگاه رسمی ارتقا یافته و پژوهشکده‌هایی با محوریت سیره حضرت رضا(ع)، زیارت و معارف اسلامی ایجاد خواهد شد. وی سپس از عمومی‌سازی دانش به‌عنوان یکی از اهداف مدیریت جدید یاد کرد و گفت: در کنار حفظ تلاش‌های علمی، توجه ویژه‌ای به نیازهای عمومی جامعه و خانواده‌ها داشته‌ایم.
وی سپس به برنامه‌های پژوهشی آینده اشاره کرد، از جمله همکاری با مدیریت عالی حرم مطهر رضوی، اجرای پروژه‌های پژوهشی در زمینه اخلاق سازمانی آستان قدس رضوی، جمعیت‌شناسی زائران و توسعه طرح آرام‌بخشی حضور در حرم مطهر امام رضا(ع) و همچنین تولید درسنامه برای خانواده‌ها با همکاری نهادهای دولتی.
در این مراسم با حضور تولیت آستان قدس رضوی، از خدمات علمی و پژوهشی حجت‌الاسلام علی‌اکبر الهی خراسانی، نخستین مدیرعامل بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی قدردانی شد. در ادامه نیز توسط آیت‌الله مروی، تولیت آستان قدس رضوی، از آثار جدید نشر سازمان علمی و فرهنگی آستان قدس رضوی شامل «دوره پنج جلدی امالی سید مرتضی»، «دوره سه جلدی مرشد الخواص» و «کتاب لوامع الانوار فی شرح عیون الاخبارالرضا(ع)» رونمایی به عمل آمد. افزون بر این، نشست‌های هم‌اندیشی در زمینه‌های تجاری‌سازی محصولات علمی، حدیث‌پژوهی و ترجمه متون برگزار شد.
نظر شما